October 12, 2019

За Joker

Никогаш не успеа да ме превозбуди Joker филмов. Ни кога го најавија, ни после првите трејлери, а ни Хоакин Феникс иако ми е добро познат неговиот гигантски актерски капацитет. По повеќе од десет години уште ми е свеж впечатокот од Хит Леџер, а и без тоа си викав што ќе ми е Џокер филм - два-три филмови се недоволни да го исцрпат ликот за сега да гледам вакви самостојни интерпретации на неговиот постанок. Се разбира, бев малку во право, ама малку и не баш. Joker е само океј филм, често и просечен. Не е воопшто лош, ама не е ни најбрилијантниот на сите времиња.

Многу поинтересна ми е неговата позиција во моменталниот мејнстрим загушен од погубни либтардски идеали чии жртви веќе се најголемите филмски и телевизиски франшизи. Тоа и ме испровоцира да одам во кино, да видам што е тоа што запали и растревожи еден голем круг на критичари кои изминативе неколку години заборавија дека можеш да се забавуваш и без политички контекст. Истите тие што скоро удрија по Дејв Шапел, сега му се навртени на Joker, а јас немаше шанси да пропуштам да го погледнам тој оган одблиску.


Сепак, Joker не е воопшто "опасен" колку што некои сакаат да го претстават. Има многу, многу пострашни работи кои се надвор од стриповската фикција и би можеле да поттикнат ситуации од какви што стравуваат душебрижните критичарчиња и белите тетки на интернет. Ваквите филмови не се тие кои се навистина скршени и сигурен сум дека на многу од луѓето ова е им е кристално јасно, ама па полесно се решаваат проблемите кои сами ќе си ги измислиме. Joker само уште еден филм од многу какви што отсекогаш можеле да се сретнат во кинематографската историја. Е, сега оттука надолу продолжувам со спојлери.

Наспроти трендот со заеднички универзуми кој изминатава декада е ткивото на разните филмски и телевизиски адаптации на стрипови, Joker се стреми да стои засебно. Самото тоа откинување од таков постоечки континуитет овозможува поголема креативна слобода која режисерот Тод Филипс не се воздржува да ја зграпчи. Џокер е еден од најкомплексните и најслоевитите ликови во стрип. Има толку многу начини да му пристапиш и карактеристики од кои можеш да разгрануваш цели приказни.

Интерпретацијата на Тод Филипс се обидува да понуди приказна која се занимава со ликот пред да стане она што денес го знаеме како Џокер. Или барем, како што и самиот Тод Филипс вели, некој што инспирира друга будала да стане Џокер како што знаеме денес. Иако филмот воглавно се дистанцира од The Killing Joke на Алан Мур, приказна која често се користи како основа за ликот, со ова Тод Филипс вешто се штити од тие неколку кловнови кои не успеваат да направат разлика помеѓу адаптација и интерпретација. Мора да има такви.

Приказната во Joker иако е свежа во однос на тоа што можеби претходно си го видел или го знаеш за ликот, некако премногу се потпира на познати клишеа кои фикцијата често ги користи за да создава социопати и психопати. Го нема оној постулат на Алан Мур од The Killing Joke за "еден лош ден". Барем не е така експлицитно присутен како што можеби ќе очекуваш да биде. Артур Флек има повеќе лоши денови кои го обликуваат во Џокер, па тој колапс во комплетен мрак се случува постепено откако ќе се изрони дел по дел.

Трагично го кршат повеќе неприлики, а некогаш изгледа како да ја кани публиката да навива за него без нагло да ја сврти ситуацијата наопаку и јасно да ги прикаже последиците. Храбра и ризична одлука, ама почитувам што не ја потценува сопствената публика. Остава сам да сфатиш дека ако си доволно глуп или психички нестабилен за да те инспирира некој како Џокерот, тогаш заслужуваш да те застрелаат специјалци во глава со снајпер.

Да беше било кој друг актер наместо Хоакин Феникс, сигурен сум дека Joker немаше да ја има истата ударна снага. Феникс е внесен во ликот и со неговиот доминантен перформанс упорно ги вади сценаристички шаблони од нивниот иницијален просек. Совршено е вклопен во тактот на ликот и дури и физички прогресира заедно со него. Во која и да е ситуација сместен Артур Флек, тоа Хоакин Феникс генијално го пренесува преку поглед, говор на тело или некаква гестикулација. Не мора ни да е вербален за интензивно да ја осетиш неговата општа состојба или намера. Ова е еден од најдобрите актери на денешницата и стварно е привилегија да посведочиш ваква мајсторија.

Морам да ја пофалам и режијата и феноменалната фотографија. Одлично го надополнуваат општиот тон и амбиент на филмот. Секој еден кадар преполн со детали, внимателно осветлен и со прекрасна композиција. Од друга страна, музиката и не ме воодушеви премногу, зошто освен неколку познати песни, не успеав да приметам ништо друго. Некако се сомневам дека тоа била намерата на самиот филм. Како и да е.

Е, сега. Не можеш да зборуваш за ниеден Џокер без да спомнеш некој друг. Барем јас не можам. Џек Николсон и Џаред Лето нема да ги коментирам. Особено овој вториот што им праќаше стаорци на колегите додека се спремаше за улогата за на крај филмот да го заебе комплетно и него и сите инволвирани. Лето е супер актер, ама очигледно има менаџмент кој не успева да препознае лоши кариерни одлуки. Марк Хамил е исто надвор од категоријата бидејќи само го позајмува гласот, па така останува засекогаш непреболениот Хит Леџер.

Џокерот на Хит Леџер сè уште повремено ме прогонува. Без разлика колку е добар Хоакин Феникс, оној Џокер од The Dark Knight ми е многу позастрашувачки. Всушност, и застрашувачки воопшто, зашто никогаш не осетив таква закана од овој Џокер на Феникс. Ниту пак осетив дека е генијалниот манипулатор што подоцна царува со готамското криминално подземје. Да, ментално е нестабилен и насилен, ама доколку не му застанеш на патот, не би требало да имаш проблем со него. Од тоа што филмот го зборува, не изгледа како некој што е природно злонамерен туку некој кој бидува таков поради одмазнички мотиви. Ќе преминеш улица и океј си. Додека Џокерот на Леџер ќе премине со тебе.

Пред да кажеш дека ова е филм за почетокот и дека можеби не е оформен како таков - стој. Ова треба да е целосен филм. Не е филм што прави подлога за продолжение. Барем така се надевам. Ова е едноставно филм со поинаку развиен Џокер кој лично не ми е толку ефективен како онаа хаотична енергија на анархистичкиот Џокер од The Dark Knight. Можеби и гласините се сепак точни, дека ова оригиналното сценарио за Joker не ни било Џокер филм туку е подоцна адаптирано од студиото. Џокерот на Хоакин Феникс е и првиот што нема некаква комична нота и тоа му недостасува на филмот, а и ликот. Не барам да кажува смешки во секоја втора сцена, ама ликот ќе беше многу побогат доколку протнеше некоја успешна фора. Такви детали знаат да се многу значајни, не ми е јасно како се изоставени.

Но, Joker ќе добие уште многу награди и признанија. Веќе собра неколку. За Хоакин Феникс комплетно заслужено. Штета што остатокот од филмот е просечен, а критиката која не е негативно настроена кон него го слави во друга крајност, па се добива некој впечаток дека ова е најдобриот филм во поновата историја. Сосема е далеку од тоа, ама среќен сум што конечно мејнстримот е вака јако поларизиран. Убаво е ваква галама малку да ги размрда работите и да видиме дали е возможно поп културата навремено да се спаси од обидите за монетизација на трендовски политички струи и да ја врати забавата во преден план, па макар била и ваква провокативна.

Види такоѓе:

No comments: