El Camino, (не)потребниот шлаг на Breaking Bad финалето

Крајот на Breaking Bad е еден од најдобрите завршетоци на серија што сум ги видел. Можеби и најдобриот. Ретко што успева да удри со таков емотивен интензитет и чиста телевизиска беспрекорност. "Felina" останува со тебе долго откако ќе завршиш со гледање. За некои од работите е потребно време да ти поминат низ систем, да сопреш малку и да рефлектираш. Breaking Bad често овозможува такви возења, но ова е тоа конечното каде што сите доаѓаат до некаква финална точка. Затоа и ми беше чудно што сепак се реализираше овој Breaking Bad долгометражен филм El Camino кој намерава да доврши нешто кое изгледаше како да е веќе готово.

Судбината на Џеси Пинкман во "Felina" ја сметав за разрешена. Имајќи ја предвид неговата ситуација до самото финале на серијата, она што се случи со него на крајот беше доволно за ја му ја заокружи приказната. Слободата, буквална и фигуративна, беше најважното за Џеси во тој момент, а Винс Гилиган му овозможи најпосле да ја добие. Можеби за првпат во целата серија, Џеси Пинкман не беше ничиј заложник. Го видовме ослободен од секакви дроги, нео-нацисти, Волтер Вајт и сомнителните бизниси. Не беше важно кај спичи со колата, изгледаше среќно и насмеано со новата прилика.

Мотивот на El Camino е да понуди одговор на тие кои ги копкало што всушност се случува со Џеси одма после таа сцена. Ова и најмногу ме имаше исплашено пред да го гледам затоа што сметам дека тој исход што го понуди последната епизода на Breaking Bad е апсолутно задоволителен и е во полза општо на целиот наратив. Но сепак, постоењето на овој филм е доказ дека Винс Гилиган не мисли така. После неколку денови инат, седнав го изгледав и наспроти мојот "голем страв", филмот не е лош. Дури е и безопасен кон изворниот материјал. Нема баш многу што да додаде, а за цела среќа, ниту пак одзема нешто од Breaking Bad. Никако не го нарушува тој впечаток. Си се држи настрана од тоа и е фокусиран исклучиво на судбината на Џеси. 

Па така, El Camino e сосема безболен и слободно би го препорачал на тие што ја изгледале серијата до крај. Океј е за тоа што е. Не функционира како засебно дело, за жал. Мора да имаш гледано Breaking Bad, да ги познаваш ликовите и нивната судбина. Филмот има едноставна приказна која комотно може да се збие и во дваесетина минути,  нешто како она "The New Man In Charge" што излезе по финалето на Lost. Но ете, Гилиган одлучил дека треба да трае цели два часа и многу од наративните контролни точки да бидат проследени со флешбеци кои треба да одат во прилог на моменталната ситуација. Некои од нив се така конструирани како засебни парчиња, па дури и кога не ја крепат тековната приказна со мотиви и контрасти, изгледаат целосно.

Сите тие идеи личат како да тлееле во умот на Винс Гилиган сите овие години, па сега конечно испукале на површина. Општиот сензибилитет и темпото се секако различни од Breaking Bad, но не ни треба да очекуваш нешто такво. Она што најмногу ми недостасува во El Camino се кинематографските детали што правеа Breaking Bad да е така визуелно атрактивна серија, со ситни финти што може ќе ги пропуштиш на прво гледање. Начинот на кој е режиран El Camino некогаш повеќе личи како имитација на таа постоечкa рамка. Претежно можеш да осетиш дека е граден од истата материја, ама некогаш изгледа толку многу туѓо и чудно. Или можеби само отсуството на визуелната симболика која се движи паралелно со приказната ми го прави ова, не знам.

Што се однесува до приказната, ова изгледа како најбезбедната опција за едно вакво продолжение. Ќе ценев малку повеќе тензија и неочекувани прсврти. Сега не Волтер од гробот да стане, ама ретко кога се чувствуваше некоја преголема напнатост. Дури и во сцените каде што Џеси е очигледно во опасност не бев целосно убеден. Единствената сцена што беше јако ефективна, онака баш својствено за материјал потпишан од автор на Breaking Bad, е оној флешбекот во пустината со Џеси и Тод. Иако го знаев исходот на ликовите, ми сопре дишењето на неколку секунди. Другото е многу помлако. Значи види, немам проблем ни со оваа траекторија, ама некако ми е нетипична во однос на ситуациите во кои сум се навикнал да ги гледам овие ликови.

Другата приказна за El Camino што Гилиган ја имал како идеја била Џеси да е веќе некаде далеку пребеган и пак инволвиран во некаков криминал. Можеби пак таква приказна ќе била поадекватна за "осамостојување" на филмот, меѓутоа не ја гледам потребата. Ако веќе правиш филм исклучиво за Breaking Bad фанови, фер е да ги опслужиш прописно. Во овој контекст, секоја чест за тоа како успеале да го прошверцаат Брајан Кренстон на сетот во Албакерки без да протече некоја слика во јавност. Во 2019, замисли. Но, Волт е само еден дел од она што е на располагање за посветената Breaking Bad публика. El Camino има уште многу, многу референци.

Еден од најзабавните моменти во El Camino ми е Тод. Тод е еден од најјезивите ликови што некогаш се појавиле на телевизија, а така презентиран да никогаш не си точно сигурен со кој си имаш работа. Таков е незгодно непредвидлив, со постапки што некогаш тешко можеш да ги сместиш во оној социопатски архетип често користен во фикција. Тод упорно делува кротко и пријателски, а спремен е на секакви ужасности кои ги прави онака лежерно и рутински, што не си баш сигурен дали воопшто е свесен за природата на неговите постапки. Никогаш не би сакал да сум близина на Тод. Толку ми е станат одвратен што имам лоши чувства кон Џеси Племонс, а човекот само си ја работи работата. 

А, кога сме кај работа, морам да ги пофалам сите актери што се дел од El Camino. Стари ликови или нови, секој максимално се труди да го направи сопствениот најуверлив што може. Арон Пол иако го достигна врвот со Џеси во Breaking Bad, има и тука многу прилики кои му овозможуваат да блесне пак со ликот. Одличен актер е, не знам уште колку време ќе му биде потребно да закачи некој проект што ќе му го однесе талентот во нови предизвици. Супер е и во BoJack Horseman, дај да го видиме во нешто поживо. Ете, се приклучува во третата сезона на Westworld, ама после катастрофалната втора, немам желба да ја гледам таа серија пак.

Искрено, се надевам дека со ова завршува гранењето на Breaking Bad приказната. Ново Better Call Saul или El Camino би било премногу. Знам дека може уште да се цеди од ова, ама кога е доволно? Талентот на Винс Гилиган е евидентен и сигурен сум дека е способен да осмисли нова свежа приказна. Можеби и не е лесно да излезеш од таа сенка на Breaking Bad и да градиш над тие стандарди, меѓутоа автор од овој крој нема шанси да го има само ова на располагање или па латино верзијата на истото. Мора да може повеќе. Ајде, време е.

За Joker

Никогаш не успеа да ме превозбуди Joker филмов. Ни кога го најавија, ни после првите трејлери, а ни Хоакин Феникс иако ми е добро познат неговиот гигантски актерски капацитет. По повеќе од десет години уште ми е свеж впечатокот од Хит Леџер, а и без тоа си викав што ќе ми е Џокер филм - два-три филмови се недоволни да го исцрпат ликот за сега да гледам вакви самостојни интерпретации на неговиот постанок. Се разбира, бев малку во право, ама малку и не баш. Joker е само океј филм, често и просечен. Не е воопшто лош, ама не е ни најбрилијантниот на сите времиња.

Многу поинтересна ми е неговата позиција во моменталниот мејнстрим загушен од погубни либтардски идеали чии жртви веќе се најголемите филмски и телевизиски франшизи. Тоа и ме испровоцира да одам во кино, да видам што е тоа што запали и растревожи еден голем круг на критичари кои изминативе неколку години заборавија дека можеш да се забавуваш и без политички контекст. Истите тие што скоро удрија по Дејв Шапел, сега му се навртени на Joker, а јас немаше шанси да пропуштам да го погледнам тој оган одблиску.

Сепак, Joker не е воопшто "опасен" колку што некои сакаат да го претстават. Има многу, многу пострашни работи кои се надвор од стриповската фикција и би можеле да поттикнат ситуации од какви што стравуваат душебрижните критичарчиња и белите тетки на интернет. Ваквите филмови не се тие кои се навистина скршени и сигурен сум дека на многу од луѓето ова е им е кристално јасно, ама па полесно се решаваат проблемите кои сами ќе си ги измислиме. Joker само уште еден филм од многу какви што отсекогаш можеле да се сретнат во кинематографската историја. Е, сега оттука надолу продолжувам со спојлери.

Наспроти трендот со заеднички универзуми кој изминатава декада е ткивото на разните филмски и телевизиски адаптации на стрипови, Joker се стреми да стои засебно. Самото тоа откинување од таков постоечки континуитет овозможува поголема креативна слобода која режисерот Тод Филипс не се воздржува да ја зграпчи. Џокер е еден од најкомплексните и најслоевитите ликови во стрип. Има толку многу начини да му пристапиш и карактеристики од кои можеш да разгрануваш цели приказни.

Интерпретацијата на Тод Филипс се обидува да понуди приказна која се занимава со ликот пред да стане она што денес го знаеме како Џокер. Или барем, како што и самиот Тод Филипс вели, некој што инспирира друга будала да стане Џокер како што знаеме денес. Иако филмот воглавно се дистанцира од The Killing Joke на Алан Мур, приказна која често се користи како основа за ликот, со ова Тод Филипс вешто се штити од тие неколку кловнови кои не успеваат да направат разлика помеѓу адаптација и интерпретација. Мора да има такви.

Приказната во Joker иако е свежа во однос на тоа што можеби претходно си го видел или го знаеш за ликот, некако премногу се потпира на познати клишеа кои фикцијата често ги користи за да создава социопати и психопати. Го нема оној постулат на Алан Мур од The Killing Joke за "еден лош ден". Барем не е така експлицитно присутен како што можеби ќе очекуваш да биде. Артур Флек има повеќе лоши денови кои го обликуваат во Џокер, па тој колапс во комплетен мрак се случува постепено откако ќе се изрони дел по дел.

Трагично го кршат повеќе неприлики, а некогаш изгледа како да ја кани публиката да навива за него без нагло да ја сврти ситуацијата наопаку и јасно да ги прикаже последиците. Храбра и ризична одлука, ама почитувам што не ја потценува сопствената публика. Остава сам да сфатиш дека ако си доволно глуп или психички нестабилен за да те инспирира некој како Џокерот, тогаш заслужуваш да те застрелаат специјалци во глава со снајпер.

Да беше било кој друг актер наместо Хоакин Феникс, сигурен сум дека Joker немаше да ја има истата ударна снага. Феникс е внесен во ликот и со неговиот доминантен перформанс упорно ги вади сценаристички шаблони од нивниот иницијален просек. Совршено е вклопен во тактот на ликот и дури и физички прогресира заедно со него. Во која и да е ситуација сместен Артур Флек, тоа Хоакин Феникс генијално го пренесува преку поглед, говор на тело или некаква гестикулација. Не мора ни да е вербален за интензивно да ја осетиш неговата општа состојба или намера. Ова е еден од најдобрите актери на денешницата и стварно е привилегија да посведочиш ваква мајсторија.

Морам да ја пофалам и режијата и феноменалната фотографија. Одлично го надополнуваат општиот тон и амбиент на филмот. Секој еден кадар преполн со детали, внимателно осветлен и со прекрасна композиција. Од друга страна, музиката и не ме воодушеви премногу, зошто освен неколку познати песни, не успеав да приметам ништо друго. Некако се сомневам дека тоа била намерата на самиот филм. Како и да е.

Е, сега. Не можеш да зборуваш за ниеден Џокер без да спомнеш некој друг. Барем јас не можам. Џек Николсон и Џаред Лето нема да ги коментирам. Особено овој вториот што им праќаше стаорци на колегите додека се спремаше за улогата за на крај филмот да го заебе комплетно и него и сите инволвирани. Лето е супер актер, ама очигледно има менаџмент кој не успева да препознае лоши кариерни одлуки. Марк Хамил е исто надвор од категоријата бидејќи само го позајмува гласот, па така останува засекогаш непреболениот Хит Леџер.

Џокерот на Хит Леџер сè уште повремено ме прогонува. Без разлика колку е добар Хоакин Феникс, оној Џокер од The Dark Knight ми е многу позастрашувачки. Всушност, и застрашувачки воопшто, зашто никогаш не осетив таква закана од овој Џокер на Феникс. Ниту пак осетив дека е генијалниот манипулатор што подоцна царува со готамското криминално подземје. Да, ментално е нестабилен и насилен, ама доколку не му застанеш на патот, не би требало да имаш проблем со него. Од тоа што филмот го зборува, не изгледа како некој што е природно злонамерен туку некој кој бидува таков поради одмазнички мотиви. Ќе преминеш улица и океј си. Додека Џокерот на Леџер ќе премине со тебе.

Пред да кажеш дека ова е филм за почетокот и дека можеби не е оформен како таков - стој. Ова треба да е целосен филм. Не е филм што прави подлога за продолжение. Барем така се надевам. Ова е едноставно филм со поинаку развиен Џокер кој лично не ми е толку ефективен како онаа хаотична енергија на анархистичкиот Џокер од The Dark Knight. Можеби и гласините се сепак точни, дека ова оригиналното сценарио за Joker не ни било Џокер филм туку е подоцна адаптирано од студиото. Џокерот на Хоакин Феникс е и првиот што нема некаква комична нота и тоа му недостасува на филмот, а и ликот. Не барам да кажува смешки во секоја втора сцена, ама ликот ќе беше многу побогат доколку протнеше некоја успешна фора. Такви детали знаат да се многу значајни, не ми е јасно како се изоставени.

Но, Joker ќе добие уште многу награди и признанија. Веќе собра неколку. За Хоакин Феникс комплетно заслужено. Штета што остатокот од филмот е просечен, а критиката која не е негативно настроена кон него го слави во друга крајност, па се добива некој впечаток дека ова е најдобриот филм во поновата историја. Сосема е далеку од тоа, ама среќен сум што конечно мејнстримот е вака јако поларизиран. Убаво е ваква галама малку да ги размрда работите и да видиме дали е возможно поп културата навремено да се спаси од обидите за монетизација на трендовски политички струи и да ја врати забавата во преден план, па макар била и ваква провокативна.

Види такоѓе:

• Бетмените на Тим Бартон
• Нолановата Бетмен трилогија
• Justice League и пластичниот Холивуд
• Ретроспектива на Batman Forever
• Batman: The Killing Joke на Алан Мур и Брајан Боланд